همه چیز درباره میتوز (رشتمان) و مراحل آن که باید برای کنکور بدانید
درسینوفنی های عزیز سلام. در این پست قصد داریم مراحل میتوز (رشتمان) در زیست شناسی یازدهم و کنکور و توضیحات تکمیلی این مبحث را به طور خلاصه و مفید بیان کنیم. مراحل میتوز را به خوبی یاد خواهید گرفت و مراحل میتوز که به ترتیب شامل پروفاز ، پرومتافاز ، متافاز ، آنافاز و تلوفاز میشوند را بررسی خواهیم کرد.
در پست “چرخه تقسیم سلولی” مرحله اینترفاز را بررسی کردیم و حال نوبت تقسیم هسته یا میتوز فرا رسیده. برویم سراغ اصل مطلب که اصلا میتوز چیست و از چه مراحلی تشکیل شده است؟
میتوز (رشتمان) چیست؟
طی این تقسیم ، کروموزوم هایی که در مرحله S (اینترفاز) همانند سازی شده بودند، بین یاخته های جدید تقسیم میشوند. یعنی در پی تقسیم میتوز دو هسته حاصل میشود که از نظر تعداد کروموزوم و عدد کروموزومی با یکدیگر و یاخته مادری برابر هستند.
❌ توجه: میتوز یا رشتمان فرآیندی پیوسته است ولی زیست شناسان آن را برای ساده تر کردن ، مرحله بندی کردند.
پروفاز اولین مرحله تقسیم میتوز
✅ در این مرحله رشته های کروماتین (ساختار فامینه) ، فشرده و ضخیم و کوتاه تر میشوند. (فاصله بین هسته تن ها کمتر میشود)
✅ رشته های کروماتینی به تدریج به صورت فام تن مضاعف با فشردگی بیشتر در می آیند و با میکروسکوپ نوری قابل مشاهده هستند.
✅ میانک ها (سانتریول ها) به دو طرف یاخته حرکت میکنند و بین آنها دوک تقسیم تشکیل میشود.
✅ پوشش هسته در این مرحله از بین میرود. (آغاز تخریب از این مرحله اتفاق می افتد)
✅ در انتهای این مرحله فام تن های مضاعف به صورت پراکنده و بی نظم در هسته یافت میشوند.
پرومتافاز ، مرحله ای بین پروفاز و متافاز ?
✅ پوشش هسته و شبکه آندوپلاسمی به طور کامل تجزیه میشود. (در اینجا پوشش هسته دیگر نخواهیم دید)
✅ پس از از بین رفتن پوشش هسته ، رشته های دوک میتوانند کروموزوم های رها شده در سیتوپلاسم را ساماندهی کنند و به آنها دسترسی داشته باشند.
✅ گروهی از رشته های دوک به سانترومر کروموزوم ها وصل میشوند.
✅ با وجود اتصال رشته های دوک به سانترومر کروموزوم ها ، با اینحال آرایش خاصی در آنها (کروموزوم های موجود در فضای یاخته) دیده نمیشود.
متافاز ، مرتب کردن و آماده سازی برای تقسیم
✅ در این مرحله فام تن ها به حداکثر فشردگی میرسند.
✅ فام تن ها در وسط یاخته (در سطح استورایی) به کمک رشته های دوک در یک ردیف قرار میگیرند. در اینجا به هر کروموزوم دو رشته دوک متصل است.
⛔ در این مرحله زیست شناسان میتوانند کاریوتیپ تهیه کنند. چرا؟ چون اولاً فام تن ها در حداکثر فشردگی قرار دارند و ثانیاً غشای هسته به طور کامل از بین رفته و براحتی با میکروسکوپ نوری میتوان آنها را مشاهده و تفکیک کرد.
آنافاز ، وقت جدایی کروماتید ها (فامینک ها) فرا رسید ?
✅ در مرحله آنافاز ، ابتدا پروتئین های اتصالی در ناحیه سانترومر که باعث اتصال فامینک ها به یکدیگر شده بود تجزیه میشود. (جزییات آنزیم و … را در دانشگاه رشته ژنتیک خواهید خواند)
✅ سپس با کوتاه شدن رشته های دوک متصل به سانترومر ، کروماتید ها(فامینک ها)ی خواهری به دو قطب یاخته کشیده میشوند.
✅ فام تن های تک فامینکی هم چنان حداکثر فشردگی را دارند.
✅ یاخته در این مرحله (بیشتر) به حالت بیضی شکل در می آید. طی این اتفاق سانتریول های موجود در هر قطب از یکدیگر دور تر میشوند.
✅ عدد کروموزومی یاخته دو برابر میشود ، چرا؟ چون در هر طرف (هر قطب سلول) یک هسته 2n داریم ولی تعداد یاخته های DNA ثابت است. (هر کروماتید یا فامینک یک رشته DNA است)
تلوفاز ، پایان ماجرای تقسیم
✅ رشته های دوک در این مرحله تخریب میشوند.
✅ فام تن های تک کروماتیدی(تک فامینکی) در تلوفاز شروع به باز شدن میکنند تا در نهایت مجددا ساختار فامینه ای پدیدار گردد.
نکته: باز شدن کامل فامینک ها در نهایت در G1 به شکل کروماتین در خواهند آمد.
✅ پوشش هسته و شبکه آندوپلاسمی در هر طرف مجددا تشکیل میشود.
✅ در پایان تلوفاز دو هسته مشابه وجود دارد که عدد فام تنی هر یک از آنها یکی است.
✅ در این مرحله در غشای جانوری برای تقسیم سیتوپلاسمی ، فرورفتگی ایجاد میشود.(کمربند تقسیم)
نکات مهمی که واجب است آنها را بدانید ?
⛔ در پایان تلوفاز ما در یاخته دو هسته با عدد کروموزومی مشابه داریم.
⛔ در طور مرحله متافاز فشردگی فام تن به حداکثر میرسد. اما فشردگی از ابتدا در متافاز در حالت فشردگی بود.
⛔ برای کوتاه شدن رشته های دوک متصل به سانترومر ، رشته دوک از بخش مجاور سانتریول شروع به تجزیه شدن میکند.
⛔ در صورتیکه دوک به درستی عمل نکند سبب بروز جهش با هم ماندن کروموزوم ها یا چند لادی شدن میشود.
⛔ هر فام تن مضاعف یک سانترومر دارد و هر فام تن تک فامینکی هم یک سانترومر دارد.
⛔ در آنافاز تنها رشته های دوکی که به سانترومر ها متصل هستند کوتاه میشود و نه تمام رشته های دوک.
تعداد فام تن ها در هر مرحله هم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است:
بیایید مثالی بزنیم و آن را در تمام مراحل بررسی کنیم. فرض کنید سلولی داریم دیپلوئید و دارای هشت کروموزوم ( 2n=8 ) و جدول زیر را مشاهده کنید:
(برای بزرگ نمایی میتوانید روی عکس کلیک کنید)
اگر درخواست مقاله ای رو دارید که در سایت وجود نداشت میتونید درخواست کنید تا براتون در سایت منتشر بشه. همچنین اگر در این پست نکته ای جا افتاد یا سوالی داشتید میتونید حتما اون رو از ما از طریق کامنت بپرسید.
آدرس دیسکورد درسینوفن : کلیک کنید
آدرس اینستاگرام درسینوفن: کلیک کنید
آدرس تلگرام درسینوفن: کلیک کنید
آدرس آپارات درسینوفن: کلیک کنید
برای اطلاع از جدیدترین اخبار ، مقالات و دوره های سایت میتوانید در خبرنامه پیامکی ما ثبت نام کنید.
پاسخ‌ها