کامل ترین جمع بندی انواع گردش مواد در جانداران – زیست شناسی کنکور

درسینوفنی ها سلام ?! در این مقاله قرار است به طور کامل گردش مواد در تمام جانداران موجود در زیست شناسی را بررسی کنیم. با کمک این مقاله شما یک جزوه جمع بندی کامل از انواع گردش مواد در جانداران را خواهید داشت.

فصل گردش مواد یکی از فصل های مهم و کلیدی در زیست شناسی دهم و کنکور است که از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا؟ چون نکات ترکیبی و مهم بسیاری را داراست ، تمامی اشکال و نکات این فصل با فصل های مختلف پایه های مختلف و فصل های دیگر زیست شناسی در ارتباط است و باید حتما به آنها مسلط باشید.

در ادامه همراه ما باشید …

سامانه گردش مواد

جانداران از جهت انواع سامانه های گردش مواد به سه دسته تقسیم بندی میشوند :

1. جانداران فاقد دستگاه گردش مواد
2. جانداران دارای دستگاه گردش مواد غیر اختصاصی
3. جانداران دارای دستگاه گردش مواد اختصاصی

جانداران فاقد دستگاه گوارش مواد 

تک سلولی ها (تک یاختگان) را میتوان مثالی بارز برای این گروه تلقی کرد.

ساختار و عملکرد : نسبت سطح به حجم در آنها زیاد است و بنابراین تبادلات گازی ، تغذیه ای و دفعی از سطح یاخته انجام میگردد.

جانوران دارای دستگاه گردش مواد غیر اختصاصی

گردش مواد غیر اختصاصی به سه شکل در جانداران انجام میشود :

گردش آب

اسفنج ها از شیوه گردش آب در بدن خود استفاده میکنند. آب از سوراخ هایی وارد حفره یا حفراتی میشود و از سوراخ یا سوراخ های بزرگ تری خارج میگردد. یاخته های یقه(تاژک)دار در سطح داخلی حفره عامل حرکت آب هستند.

حفره گوارشی

حفره گوارشی در جاندارانی نظیر مرجانیان (هیدر و عروس دریایی) و همچنین کرم پهن پلاناریا مشاهده میشود که ویژگی هر کدام را در این بخش توضیح خواهیم داد :

• هیدر: حفره گوارش پر از مایعات است و علاوه بر گوارش به گردش مواد نیز میپردازد.
• عروس دریایی: حفره گوارشی انشعابات فراوانی دارد که به گردش مواد در چتر و بازو ها کمک میکند.
• کرم پهن پلاناریا: انشعابات حفره گوارشی به تمامی نواحی بدن نفوذ کرده تا فاصله انتشار مواد تا یاخته ها بسیار کم گردد. حرکت جاندار به جا به جایی مواد کمک میکند.

سلوم (حفره عمومی )

بی مهره هایی مانند کرم های لوله ای مثالی از این نوع گردش مواد هستند. این جانوران از مایع داخل سلوم خود جهت انتقال مواد استفاده میکنند.

جانوران دارای دستگاه گردش مواد اختصاصی

این جانوران به طور کلی به دو دسته زیر تقسیم بندی میشوند :

1. سامانه گردش باز
2. سامانه گردش بسته

سامانه گردش باز

جاندارانی که در این دسته جای میگیرند شامل بند پایان و اغلب نرم تنان اند.

قلب ، همولنف را از طریق رگ هایی که حفرات بدن پمپ میکند و همولنف مستقیما با یاخته ها به تبادل میپردازد. سپس از طریق منافذی به قلب باز میگردد. در این سامانه، مویرگی وجود ندارد.

سامانه گردش بسته

سامانه گردش مواد بسته به دو شکل در جانداران وجود دارد :

1. گردش ساده
2. گردش مضاعف

گردش خون بسته – گردش ساده

این نوع گردش مواد تنها در کرم خاکی که نوعی بی مهره است و در ماهی و نوزاد دوزیست که نوعی مهره دار است قابل مشاهده است که در این مبحث آنها را توضیح خواهیم داد:

• کرم خاکی: دارای شبکه ای از مویرگ های خونی شامل سرخرگ ، سیاهرگ و مویرگ است. مویرگ در مجاورت یاخته ها به کمک آب میان بافتی به تبادل مواد با یاخته ها میپردازد.
• ماهی و نوزاد دوزیست: دارای قلب دو حفره ای هستند و خون در هر بار گردش فقط یکبار از قلب عبور میکند و خون روشن خروجی از آبشش ها به سایر اندام ها ارسال میگردد.

گردش خون بسته – گردش مضاعف

سایر مهره داران از نوع گردش خون بسته مضاعف هستند. این جانوران دارای قلب 3 یا 4 حفره ای هستند و خون ضمن یکبار گردش در بدن ، دوبار از قلب عبور میکند. یعنی یکبار قلب با فشار کمتر (تلمبه ضعیف تر) خون را برای تبادلات گازی ارسال میکند و یکبار هم با فشار قوی برای گردش عمومی اینکار را انجام میدهد.

امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشه . حتما نظرات و نکات خودتون رو در کامنت برای ما ارسال کنید ❤?.

آدرس دیسکورد درسینوفن : کلیک کنید

آدرس اینستاگرام درسینوفن: کلیک کنید

آدرس تلگرام درسینوفن: کلیک کنید

آدرس آپارات درسینوفن: کلیک کنید